Jak kompletować przyciski sterownicze

Pulpitowe przyciski sterownicze służą do ręcznego sterowania urządzeniami automatyki (załączania, wyłączania, przełączania stanów). Wyposażane są najczęściej w styki załączające (normalnie otwarte in. zwierne) i wyłączające (normalnie zamknięte in. rozwierne).
Przyciski pulpitowe montuje się zwykle w ściankach czołowych lub drzwiach kaset, pulpitów, szaf sterowniczych oraz wszelkich innych obudów ze ściankami o grubości 1 - 2 - 3mm, w których możliwe jest wycięcie okrągłych otworów montażowych o średnicach: 16mm (bardzo rzadko), 22mm (najczęściej) lub 30mm.

Przyciski sterownicze fi 22mm ma w ofercie każdy liczący się producent aparatury przemysłowej (Legrand, Eti, Schneider...) oraz wyspecjalizowani producenci elementów sterowania i sygnalizacji (Spamel, Promet, Pokój...). U nas w tej średnicy najpopularniejsze są przyciski sterownicze Harmony XB5, XB4 oraz XB7 firmy Schneider (kilka lat wcześniej występowały pod marką Telemecanique).
Przyciski fi 30mm są rzadziej poszukiwane - najbardziej popularne z nich są u nas metalowe przyciski NEF30 firmy Promet. Firma Schneider ma w tym samym rozmiarze przyciski z serii 9001 albo adaptacyjne zestawy montażowe fi30 do przycisków 22-milimetrowych ZB5 i ZB4. Najrzadziej poszukiwaną średnicę 16mm mają np. przyciski XB6 firmy Schneider.

Przyciski XB5 - plastikowe składane

To najpopularniejsze przyciski fi 22mm z kołnierzem plastikowym, z możliwością zmiany konfiguracji i rozbudowy do 9 styków. Przyciski te występują w wersji skompletowanej XB5 albo w częściach, do złożenia. Osobno sprzedawane części składowe: napędy, korpusy i akcesoria mają oznaczenie ZB5.
Przyciski XB5 mogą być stosowane w kasetach sterowniczych z tworzywa:

• XALD - z ciemnoszarą pokrywą (najbardziej popularnych), 
• XALK - z żółtą pokrywą, 
• XALG - wzmocnionych, do ciężkich warunków pracy, 

a także w kasetach metalowych, dedykowanych do przycisków XB4.


Kompletowanie przycisku XB5 do pulpitu

Zestaw przycisku XB5 do pulpitu składa się z napędu ZB5, korpusu ZB5 oraz od 1 do 9szt. bloków styków ZBE zatrzaskiwanych w korpusie. Jeśli przycisk jest podświetlany, środek w korpusie zajmuje zestaw świetlny ZBV i bloki styków można zamontować tylko po bokach.


Kompletowanie przycisku XB5 do kasety XALD

W kasecie sterowniczej XALD można zastosować przyciski XB5 skompletowane jak do pulpitu - napędy przykręcić do pokrywy kasety, do napędów zatrzasnąć korpusy, a do korpusów zatrzasnąć bloki ZBE ze stykami i ewentualnie zestawy świetlne ZBV.
Bardziej praktyczne jest jednak pominięcie korpusów i zamontowanie w dolnej części kasety, na istniejącej tam szynie innych bloków stykowych ZENL i ewentualnie zestawów świetlnych ZALV. Ten sposób montażu ma tę zaletę, że styki i przewody są zamontowane nie do pokrywy, tylko na stałe w spodzie kasety. Dzięki temu przewody nie plączą się przy montażu/demontażu pokrywy.

Przyciski XB4 - metalowe składane

To przyciski fi 22mm z kołnierzem metalowym, z możliwością zmiany konfiguracji i rozbudowy aż do 9 styków. Przyciski te występują w wersji skompletowanej XB4 albo w częściach, do złożenia. Osobno sprzedawane części składowe: napędy, korpusy i akcesoria mają oznaczenie ZB4.
Przyciski XB4 można zastosować w kasetach sterowniczych metalowych XAPM i XAPJ i poliestrowych XAPA. Nie nadają się do popularnych kaset XALD!

Kompletowanie przycisku XB4 do pulpitu

Zestaw przycisku XB4 do pulpitu składa się z napędu ZB4, korpusu ZB4 oraz od 1 do 9szt. bloków styków ZBE zatrzaskiwanych w korpusie. Jeśli przycisk jest podświetlany, środek w korpusie zajmuje zestaw świetlny ZBV i bloki styków można zamontować tylko po bokach.

Przyciski XB7 - plastikowe kompaktowe (monoblok)

To najprostsze przyciski fi 22mm z kołnierzem plastikowym, z jednym lub dwoma stykami wbudowanymi na stałe, do stosowania w pulpitach lub kasetach sterowniczych XALE. Przyciski tanie i proste w doborze, ale bez możliwości rozbudowy i zmiany konfiguracji styków.

Rodzaje napędów

napędy Schneider-Electric

Ze względu na rodzaj "guzika" a bardziej fachowo "napędu", przyciski sterownicze wszystkich producentów dzielą się na:

• przyciski kryte - "guzik" jest ukryty w pierścieniu i można go wcisnąć tylko jednym palcem, co ogranicza przypadkowe naciśnięcia,
• przyciski wystające - "guzik" wystaje poza pierścień i można go wcisnąć zarówno palcem jak i całą dłonią,
• przyciski duże in. "grzybki" lub "dłoniowe" - "guzik" ma kształt większego dysku wystającego poza swoją obudowę, co ułatwia trafienie w przycisk w sytuacjach awaryjnych. Grzybki w wersji przycisku bezpieczeństwa są ryglowane, tzn. że po wciśnięciu pozostają w pozycji wyłączonej do czasu, aż ktoś je świadomie odrygluje przez przekręcenie lub odciągnięcie. 
• przyciski wieloklawiszowe - zintegrowane przyciski z 2 lub 3 klawiszami, w różnych konfiguracjach kolorów i oznaczeń,
• przełączniki piórko in. "manetki" - przełączniki najczęściej 2-, 3-pozycyjne uruchamiane przez pokręcenie, piórko może być krótkie lub długie, samopowrotne lub stabilne,
• joysticki - przełączniki uruchamiane przez wychylenie drążka,
• lampki - tylko do sygnalizacji świetlnej stanów urządzeń.

Lampki oraz przyciski podświetlane

lampki i przyciski Schneider Electric

W pulpitach sterowniczych oprócz przycisków i przełączników potrzebne są elementy sygnalizujące stany urządzeń: pracę, wyłączenie, awarię... W każdej rodzinie przycisków sterowniczych może to być realizowane za pomocą osobnych lampek sygnalizacyjnych albo przycisków i przełączników podświetlanych, dostępnych jako kompletne XB5, XB4, XB7 albo w częściach:
napęd/lampka ZB5 lub ZB4,
+ korpus  ZB5 lub ZB4,
+ zestaw świetlny ZBV (do pulpitu) lub ZALV (do kasety).

kompletowanie lampki XB5 do pulpitu

Aby uzyskać określony kolor światła można użyć transparentnego przycisku w określonym kolorze i wkładu świecącego światłem białym albo przycisku bezbarwnego z wkładem świecącym w określonym kolorze. W przyciskach podświetlanych mogą być także różne sposoby dystrybucji światła, najbardziej typowe są przyciski ze zwykłą soczewką, ale spotykane są także z soczewką karbowaną lub pierścieniem świecącym. Dawniej do podświetlania przycisków służyły moduły z oprawkami do żarówek BA9S, obecnie - bardziej popularne są moduły z wbudowanymi diodami LED. Najczęściej stosuje się podświetlenie stałe, ale są też dostępne lampki lub wkłady błyskające krótkimi impulsami.
Dla przycisków i lampek XB5 oraz XB4 stosuje się zestawy świetlne:
- ZBV z zatrzaskami górnymi do korpusu, typowe do pulpitów,
- ZALV z zatrzaskami dolnymi do szyn, dedykowane do kaset sterowniczych.

Kluczowe jest dobranie wkładu lub kompletnego przycisku z wkładem świecącym przystosowanego do odpowiedniego napięcia. Podświetlenia dostępne są na napięcia w zakresie od 12 do 240V, na prąd zmienny (bez opisu albo z opisem AC czy 50/60Hz), rzadziej na prąd stały (opis DC). U niektórych producentów dostępne są podświetlenia uniwersalne na prąd zmienny i stały (opis AC/DC). U nas najpopularniejsze są podświetlenia na 230 i 24V (bez opisu, tzn. na prąd zmienny).

Styki do przycisków

Styki do przycisków sterowniczych mogą być oferowane pod nazwami: bloki styków (Schneider), łączniki (Spamel, Pokój) lub elementy łączeniowe (Promet). Występują w wersji pojedyńczej lub podwójnej, do montażu pulpitowego za pośrednictwem korpusu-podstawy lub z odwrotnym zatrzaskiem na szynę do kaset sterowniczych.

styki do przycisków sterowniczych

Najczęściej stosowane są styki:
- zwierne (in. normalnie otwarte) - załączające się po wciśnięciu przycisku, z zielonym guziczkiem,
- rozwierne (in. normalnie zamknięte) - wyłączające się po wciśnięciu przycisku, z czerwonym guziczkiem.
Bardzo rzadko można spotkać styki bardziej specjalistyczne: z wyprzedzającym załączeniem lub opóźnionym wyłączeniem.
Na obudowach urządzeń oraz schematach elektrycznych styki mogą być oznaczane na kilka sposobów.

sposoby oznaczania styków

Przyciski sterownicze XB5 i XB4 oferowane w komplecie zwykle są wyposażone w 1 lub 2 pojedyńcze bloki styków ZBE101 (zwierny) lub 102 (rozwierny). Firma Schneider dopuszcza rozbudowę swoich przycisków do 9 styków (po 3 styki pojedyńcze w 3 piętrach). Bloki 2-stykowe ZBE2xx mogą zastąpić dwa bloki ZBE1xx (mają 2-krotnie większą wysokość).
Jeśli przycisk jest podświetlany, to na środku korpusu musi być wpięty zestaw świetlny, a styki mogą być zamontowane tylko po bokach (maksymalnie 6 w 3 piętrach). Podobnie w przyciskach 2-klawiszowych, w których nie da się zastosować bloku styków na środku.

możliwa maksymalna rozbudowa styków w przyciskach XB5 i XB4

Więcej informacji:
>> Katalog elementów sterowania i sygnalizacji Harmony Schneider
>> Katalog przycisków i innych elementów sterujących Promet
>> Katalog przycisków sterowniczych Spamel
>> Katalog przycisków sterowniczych Pokój