Łącznik czy przycisk roletowy, żaluzjowy

łączniki i przyciski roletowe

Łączniki i przyciski roletowe nadają się także do sterowania żaluzjami, markizami, zasłonami, bramami... wszystkimi odbiornikami elektrycznymi wyposażonymi w dwukierunkowe napędy obrotowe, przesuwne, czy uchylne. Poniżej będę wspominał tylko o roletach, ale pamiętajmy, że te łączniki i przyciski mogą mieć dużo szersze zastosowania.

Generalnie są trzy podstawowe typy łączników do tego typu:

• przyciski roletowe,
• łączniki roletowe,
• sterowniki roletowe (łączniki i przyciski z wbudowanym sterownikiem elektronicznym).

Przyciski roletowe - raczej do automatyki

Przycisk roletowy (alternatywne nazwy: łącznik chwilowy, monostabilny, samopowrotny, odbijający, bez podtrzymania, zwierny...) to najbardziej uniwersalny rodzaj łącznika, w którym każdy klawisz jest podparty sprężyną i pozostaje wciśnięty tylko wtedy, gdy przytrzymujemy go palcem. Przyciski roletowe monostabilne są najbardziej uniwersalne w stosowaniu, ponieważ można nimi sterować napędami silnikowymi zarówno bezpośrednio jak i za pośrednictwem dodatkowych sterowników. Przy sterowaniu bezpośrednim rolety jadą w jedną lub w drugą stronę, tak długo, jak długo przytrzymujemy klawisz. Nie jest to komfortowe, ponieważ trzeba przytrzymywać jeden z klawiszy przez kilkadziesiąt sekund, żeby przesunąć roletę do samego końca.
Za to przyciski monostabilne doskonale sprawdzają się w sterowaniu napędami wyposażonymi w sterowniki elektroniczne umieszczone w obudowie rolety, w puszce instalacyjnej lub w rozdzielnicy. Zazwyczaj krótkie przyciśnięcie klawisza wyzwala ruch rolety na zaprogramowany czas konieczny do opuszczenia/podniesienia jej do samego końca. W trakcie ruchu krótkie przyciśnięcie tego samego klawisza zatrzymuje roletę, a przyciśnięcie drugiego klawisza powoduje zatrzymanie rolety i uruchomienie ruchu w przeciwną stronę. Reakcje na przyciśnięcia krótkie, kilkusekundowe, czy dłuższe przytrzymanie będą się różnić w zależności od programu zastosowanego sterownika. Te dodatkowe sterowniki mogą umożliwiać dodatkowo sterowanie lokalne (wszystkimi roletami w pokoju, strefie, na piętrze) i centralne (opuszczenie/podniesienie rolet w całym domu). Bardziej zaawansowane sterowniki roletowe, będące elementami systemów inteligetnego domu, mogą też służyć do automatycznego sterowania roletami w reakcji na warunki pogodowe, stan alarmu czy określone życzenia użytkowników. Odmian sterowników jest dużo, to temat na osobny post.

Przyciski roletowe najczęściej mają dwa monostabilne klawisze kierunku umieszczone obok siebie albo jeden pod drugim.

przycisk roletowy Aria firmy Ospel

przycisk roletowy Odace firmy Schneider

Jest też odmiana kołyskowych przycisków trójpozycyjnych z pozycją środkową "stop", do której klawisz sam wraca po zwolnieniu nacisku.

przycisk roletowy trójpozycyjny Niloe firmy Legrand

Dodam jeszcze, że przyciski roletowe działają jak inne podwójne przyciski chwilowe, ale różnią się wewnętrznym układem połączeń, uniemożliwiającym jednoczesne załączenie dwu kierunków, co mogłoby uszkodzić napęd rolety. Naciśnięcie razem dwu klawiszy "góra" i "dół" nie wywołuje żadnych skutków. Zazwyczaj nazywane jest to blokadą elektryczną.

Miałem ostatnio pytanie, czy można użyć przycisku roletowego jako zwykłego przycisku podwójnego do dwu odbiorników. Można, ale tylko jeśli jest akceptowalne, że jednoczesne naciśniecie obu klawiszy nie spowoduje żadnego działania.

schematy przycisków As firmy Ospel

Łączniki roletowe - raczej do sterowania ręcznego

Łącznik roletowy (alternatywne nazwy: przełącznik, wyłącznik, łącznik bistabilny, nie odbijający, z podtrzymaniem...) nadaje się w zasadzie tylko do sterowania ręcznego poszczególnymi roletami. Elektroniczne sterowniki roletowe wbudowane w napędy, zamontowane w puszkach czy rozdzielnicach generalnie z nim nie współpracują, poza nielicznymi wyjątkami. Mocno ogranicza to możliwość budowy systemu automatycznego, centralnego czy lokalnego sterowania napędami. Natomiast w prostym sterowaniu ręcznym łączniki są bardziej praktyczne od przycisków chwilowych.

Najbardziej powszechne łączniki roletowe tego typu zewnętrznie nie różnią się od przycisków, także mają dwa klawisze kierunku. Poznać je można tylko po symbolu producenta lub po naciśnięciu klawisza. Jeśli po naciśnięciu samoczynnie nie wraca, to jest to łącznik.

łącznik roletowy klasyczny Deco firmy Karlik

Naciskając na klawisz "góra" lub "dół", na trwałe go załączamy i roleta będzie jechała do samego końca, aż wyłączy ją jej własny łącznik krańcowy. Możemy w dowolnym momencie zatrzymać ruch rolety wyłączając klawisz z powrotem. Natomiast naciskając klawisz przeciwnego kierunku, spowodujemy ruch rolety w przeciwną stronę, zaś pierwszy klawisz zostanie samoczynnie wyłączony. Aczkolwiek dla trwałości napędu lepiej będzie jednak najpierw zatrzymać ruch rolety, a dopiero potem włączyć przeciwny kierunek. O łącznikach posiadających funkcję uniemożliwiającą załączenie dwu kierunków jednocześnie mówi się, że mają blokadę mechaniczną.

Inna wersja łączników roletowych oprócz klawiszy kierunku posiada trzeci przycisk "stop" do zatrzymywania ruchu rolety w wybranej pozycji.

łącznik roletowy z przyciskiem "stop" Odace firmy Schneider

łącznik dotykowy Sonata Touch firmy Ospel

Trzecia wersja to łączniki kołyskowe trójpozycyjne. Wyłączenie ruchu rolety następuje tu po przełączeniu klawisza w pozycję środkową. W tym wykonaniu można spotkać także łączniki roletowe podwójne, do sterowania dwiema odrębnymi roletami.

łącznik roletowy trójpozycyjny Simon 54 firmy Kontakt-Simon

łącznik roletowy trójpozycyjny podwójny Simon 54 firmy Kontakt-Simon

Elektroniczne sterowniki roletowe z przyciskami

Sterownik roletowy z przyciskami jest połączeniem sterownika elektronicznego z przyciskiem roletowym, zazwyczaj opartym na mikroprzełącznikach. Umożliwia zbudowanie kompletnego przewodowego systemu sterowania roletami, bez potrzeby stosowania dodatkowych sterowników do puszek instalacyjnych czy rozdzielnic. Dostępne funkcje i możliwość sterowania grupowego czy centralnego zależą od programu sterownika i można je poznać dopiero z instrukcji aparatu. Opisy w katalogach zazwyczaj są dalece niewystarczające. Poniżej garść informacji o dwu chyba najbardziej popularnych systemach tego typu: DSR firmy Karlik i DEZ firmy Kontakt-Simon.

Sterowniki roletowe Deco DSR firmy Karlik

elektroniczny sterownik roletowy Deco DSR firmy Karlik

Elektroniczne sterowniki roletowe Deco DSR występują w siedmiu wersjach, umożliwiających budowę zarówno prostych jak i złożonych systemów sterowania roletami:

• sterowanie lokalne pojedynczymi roletami, 
• sterowanie strefowe czyli grupowe roletami w całym pomieszczeniu lub na piętrze,
• sterowanie centralne, czyli jednocześnie wszystkimi roletami w całym domu,
• sterowanie dodatkowymi pilotami,
• dodatkowe sterowanie sygnałami z innych źródeł, np. z systemu alarmowego.

wersje sterowników roletowych Deco DSR

Więcej o możliwościach tego systemu w >>Instrukcji serowników roletowych Deco DSR firmy Karlik. Poniżej kilka przykładowych schematów.

Sterowanie lokalne DSR-1 lub DSR-2

Sterowanie lokalne DSR-3 z przyciskiem dodatkowym DSR-6

Sterowanie lokalne DSR-3 i centralne/strefowe DSR-6

Sterowanie lokalne DSR-3, strefowe DSR-5 i centralne DSR-6

Sterowanie lokalne DSR-3, strefowe DSR-5 i centralne DSR-6 z wydzieloną podstrefą DSR-4

Podłączenie do systemu DSR centrali alarmowej lub innego sterownika ze stykami bezpotencjałowymi

Sterowniki roletowe DEZ z serii Simon 54 firmy Kontakt-Simon

elektroniczny sterownik roletowy grupowy Simon 54 firmy Kontakt-Simon